2013-07-27 11:56

«Στον έρωτα και στον πόλεμο όλα επιτρέπονται», λένε. Στο σεξ όμως; Πού σταματά η «παιχνιδιάρικη» ερωτική επιθυμία που λαχταρά να πασπαλίσει με αλατοπίπερο το κρεβάτι και πού αρχίζει η διαστροφή, ικανή να καταστρέψει όχι μόνο τη σεξουαλική ζωή του ζευγαριού αλλά και την ίδια τη σχέση; Με άλλα λόγια, υπάρχει «ως εδώ» όταν μιλάμε για σεξ;

Στην ταινία «Όλα όσα θέλετε να μάθετε για το σεξ» του Γούντι Άλεν, ακούγεται ο διάλογος: «-Το σεξ είναι βρόμικο; -Μόνο αν γίνεται σωστά». Σημειώτεον ότι η φράση αυτή γράφτηκε από έναν άνθρωπο που έκανε δεσμό με την υιοθετημένη κόρη του, μια για πολλούς ιδιαίτερα «βρόμικη» ερωτική διαγωγή.
Όταν μιλάμε για «βρόμικο» σεξ, το μυαλό μας σίγουρα δεν πηγαίνει σε λεκέδες, απορρυπαντικά και οικονομικά προγράμματα πλύσης. Το δεξί ημισφαίριο του εγκέφαλου μας κατακλύζεται από εικόνες που περιλαμβάνουν ερωτικά βοηθήματα, «πιπεράτες» στιχομυθίες, ταινίες ερωτικού περιεχομένου και πιθανότατα συμμετοχή περισσότερων από δύο.
Ερωτικά «πασπαλίσματα» ή μήπως «διαστροφές»;
Για να απαντήσουμε, πρέπει να ορίσουμε την έννοια της «διαστροφής». Διαστροφές, ή παραφιλίες όπως είναι ο επιστημονικός τους όρος, ονομάζονται οι «επίμονες και έντονες σεξουαλικά διεγερτικές συμπεριφορές ή ακόμη και φαντασιώσεις που σχετίζονται είτε με χρήση διαφόρων αντικειμένων, είτε με πόνο, είτε με παιδιά. Τα παραφιλικά άτομα βιώνουν με δυσφορία αυτές τις συμπεριφορές, οι οποίες είναι πιθανό να προκαλέσουν σημαντική μείωση της λειτουργικότητάς τους», λέει ο σύμβουλος ψυχικής και σεξουαλικής υγείας Κυριάκος Κουρούσιας¹. Τέτοιες συμπεριφορές ωστόσο δεν αποτελούν πάντα κανόνα της σεξουαλικής λειτουργίας αυτών των ατόμων. Μπορεί να απουσιάζουν για μεγάλα διαστήματα ή και να εντείνονται σε περιόδους έντονου στρες.
Ηδονοβλεψία, φετιχισμός, επιδειξιμανία, μαζοχισμός, σαδισμός, είναι μερικές από πιο τις διαδεδομένες διαστροφές. Προς το παρόν τουλάχιστον. Αν λάβουμε υπόψη μας ότι στη Βικτωριανή Αγγλία ο αυνανισμός θεωρούνταν η πιο διαδεδομένη ψυχική νόσος ή ότι η ομοφυλοφιλία αναφερόταν μέχρι το 1973 ως διαστροφή, τίποτα δεν μας βεβαιώνει ότι σε μερικά χρόνια οι διαστροφές μας θα έχουν παραμείνει ίδιες.

Πότε περνάμε τη γραμμή;
Προσοχή όμως. Η σποραδική επιθυμία του συντρόφου μας να επισκέπτεται ιστοσελίδες ερωτικού περιεχομένου, δεν τον κάνει αυτόματα διατροφικό. «Αυτές οι παρεκκλίνουσες σεξουαλικές συμπεριφορές πρέπει να καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος της σεξουαλικής ζωής ενός ατόμου και να προκαλούν έκπτωση της λειτουργικότητάς του», υπογραμμίζει ο Κυριάκος Κουρούσιας. «Αν δεν υπήρχε το ειδικό αυτό κριτήριο, πάνω από το 50% των αντρών θα χαρακτηριζόταν ως ηδονοβλεψίες».
Ο Φρόιντ έλεγε ότι στην παιδική μας ηλικία είμαστε «πολύμορφα διαστροφικοί», λόγω της εύπλαστης σεξουαλικότητας των παιδιών, η οποία μπορεί να πάρει τη μία ή την άλλη κατεύθυνση από ένα μοιραίο ή φαινομενικά τυχαίο γεγονός. Ο Λακάν πάλι, θεωρούσε ότι στο παιχνίδι της απόλαυσης είμαστε πάντα μόνοι, ότι «δεν υπάρχει αρμονική σεξουαλική σχέση», γι’ αυτό επιστρατεύουμε τη φαντασίωση, με αποτέλεσμα κάποιοι από εμάς να φέρνουμε στο κρεβάτι τις εμμονές ή, άλλοτε, τις διαστροφές μας.
«Με τον άντρα μου έχουμε μια πολύ αρμονική ερωτική ζωή», λέει η Χριστιάννα, 36 ετών. «Αν και 14 χρόνια παντρεμένοι κάνουμε σεξ 3-4 φορές την εβδομάδα. Πριν ένα μήνα όμως, μου ζήτησε να φορέσει τα εσώρουχά μου. Στην αρχή έβαλα τα γέλια, ‘μου κάνει πλάκα’, σκέφτηκα. Εκείνος όμως σοβαρολογούσε. Τελικά τα φόρεσε και κάναμε απίθανο σεξ. Δεν ξέρω όμως να θέλω να ξαναγίνει αυτό. Ευτυχώς, δεν μου το έχει ξαναζητήσει». «Οι διαστροφές θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ‘φυσιολογικές’ συμπεριφορές όταν α) γίνονται σε μικρές δόσεις μέσα στο ερωτικό παιχνίδι, β) το θέλουν και οι δύο ή έστω ο ένας, αλλά ο άλλος τουλάχιστον το αποδέχεται για να ικανοποιήσει τον/την σύντροφό του και το γεγονός ότι ικανοποιείται ο άλλος του δίνει χαρά. Αλλά και σε αυτή την περίπτωση, παν μέτρον άριστον», λέει ο σεξολόγος Μάρκος Περράκης², τραβώντας έτσι τη γραμμή ανάμεσα στο «φυσιολογικό» και την «ανωμαλία», όπως συχνά χαρακτηρίζουμε μια παραφιλική συμπεριφορά. «Μια σεξουαλική συμπεριφορά παύει να είναι φυσιολογική όταν γίνεται χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του συντρόφου μας ή σε βάρος τρίτου» καταλήγει ο ψυχολόγος.
Αν και οι επιστήμονες δεν έχουν καταφέρει μέχρι τώρα να εξηγήσουν γιατί κάποιοι άνθρωποι εκφράζονται «δια της στροφής» ενώ άλλοι όχι, τονίζουν ότι η διαστροφή δεν έχει καμία σχέση με την ηθική. «Η παραφιλία αποτελεί ψυχολογική διαταραχή. Η ηθική αντικατοπτρίζει την ατομική και συλλογική πολιτισμική επίδραση του καθενός μας σε μια συγκεκριμένη κοινωνία και χρονική περίοδο», επισημαίνει ο Κυριάκος Κουρούσιας. Γι’ αυτό η διαστροφή δεν πρέπει να συγχέεται με τα ταμπού, όπως είναι για παράδειγμα ο παρά φύσει έρωτας. Αν μπορούσαμε να απεικονίσουμε κλινικά ένα άτομο με παραφιλία αυτό θα ήταν άνδρας (95%), μεταξύ 15 και 25 ετών (50%) με επιπλέον διάγνωση ψυχιατρικής διαταραχής (50%). Αν και δεν υπάρχουν πολλές σχετικές μελέτες, εργασίες αναφέρουν ότι περίπου το 2 με 5% του πληθυσμού εμφανίζει παραφιλική συμπεριφορά.

Το ομαδικό σεξ είναι διαστροφή;
«Τον τελευταίο καιρό μου είχε ‘καρφωθεί’ η ιδέα κάνω σεξ με τη γυναίκα μου και ένα άλλο ζευγάρι. Όταν της το είπα με χαρακτήρισε ‘ανώμαλο’ και κρατούσε μούτρα δύο μέρες», παραδέχεται ο Γιώργος, 36 ετών. Η αλήθεια είναι ότι το ομαδικό σεξ είναι μια από τις πιο αγαπημένες σεξουαλικές επιθυμίες ή φαντασιώσεις τόσο αντρών, όσο και γυναικών. «Η επιθυμία ή η φαντασίωση κάποιου να κάνει ομαδικό σεξ, εφόσον αυτή δεν αποκτά στοιχεία εμμονής και δεν είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να εμπλακεί σεξουαλικά ένα άτομο, δεν θεωρείται παραφιλία», υποστηρίζει ο Κυριάκος Κουρούσιας. «Μάλιστα με βάση την κλινική μας εμπειρία θεωρείται αρκετά συχνή φαντασίωση στον γενικό πληθυσμό. Στην περίπτωση που και οι δύο σύντροφοι επιθυμήσουν να συμμετάσχουν σε ομαδικό σεξ, αυτό δεν τους χαρακτηρίζει απαραίτητα ως ένα παραφιλικό ζευγάρι. Ειδικά αν το ζευγάρι αυτό είναι λειτουργικό στην καθημερινότητά του και η επιθυμία ή η εμπειρία του αυτή δεν επηρεάσει τη συναισθηματική σύνδεση του ζευγαριού». Ωστόσο ο Μάρκος Περράκης, έχει σοβαρές ενστάσεις: «Εφόσον το θέλουν και οι δυο δεν μπορεί να θεωρηθεί διαστροφή, είναι όμως σχεδόν βέβαιο ότι δεν υπάρχει μεγάλη και αμοιβαία συναισθηματική εμπλοκή στο ζευγάρι. Η συγκεκριμένη πράξη δεν χαρακτηρίζει μια ιδιαίτερα ικανοποιητική και ισορροπημένη σχέση».
Ισορροπημένη σχέση ή όχι, το σίγουρο πάντως είναι ότι ο Γιώργος θα κάνει πολύ καιρό μέχρι να ξαναομολογήσει στη γυναίκα του κάποια ερωτική του επιθυμία. Κι αυτό ίσως είναι ακόμη πιο επικίνδυνο και από αυτό καθαυτό το περιεχόμενο της εξομολόγησης. «Η υγιής και ουσιαστική ειλικρίνεια μεταξύ των συντρόφων αποτελεί καθοριστικό συστατικό για την ποιότητα μιας σχέσης. Η εξομολόγηση των επιθυμιών μας αποτελεί συχνά στοιχείο ωρίμανσης της σεξουαλικής μας σχέσης και χρειάζεται να ενισχύεται από τον εκάστοτε σύντροφο. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις που η εξομολόγηση μιας φαντασίωσης με παραφιλικό περιεχόμενο μπορεί να μην βρίσκει σύμφωνο το σύντροφο, πόσο μάλλον όταν του ζητείται να συμμετέχει σε αυτή. Αυτό βέβαια δεν αποτελεί απόδειξη ότι ο σύντροφός μας έχει κάποια παραφιλία. Τις περισσότερες φορές μάλιστα δεν συμβαίνει αυτό», παρατηρεί ο Κυριάκος Κουρούσιας. Κάποιες φορές ο σύντροφός μας να θέλει απλώς να μας δοκιμάσει. «Πέρα από το σεξ, η επικοινωνία είναι ό,τι πιο σημαντικό για τη σχέση του ζευγαριού. Όταν θέλουμε ή μας προβληματίζει κάτι απόν το/τη σύντροφό μας, πρέπει να το εξωτερικεύουμε», λέει ο Μάρκος Περράκης. Ακόμη όμως κι αν νιώθουμε ότι αυτό που μας προτείνει ο σύντροφός μας είναι «διαστροφικό», καλό είναι να αποφύγουμε τη λέξη. «Είναι σημαντικό να προσέχουμε τη φρασεολογία μας, διότι μπορεί να μπλοκάρουμε τον άλλον με αποτέλεσμα να μην εξωτερικεύει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του», σημειώνει ο Μάρκος Περράκης.
Η προθυμία μας ή όχι να υποταχθούμε στις σεξουαλικές διαστροφές του συντρόφου μας, έχει κατά πολύ να κάνει με το πόσο σεβόμαστε τον εαυτό μας και με το πόσο μεγάλη είναι η ανάγκη μας να νιώσουμε επιθυμητοί από τον άλλον. Παρόλα αυτά, σε καμία περίπτωση δεν είμαστε υποχρεωμένοι να πάρουμε μέρος σε μια φαντασίωση στην οποία δυσφορούμε και δυσανασχετούμε. «Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ωφέλιμο το ζευγάρι να μοιράζεται τα συναισθήματα και τις σκέψεις του και όχι να σιωπά. Οι αμφιβολίες και οι ενοχές δηλητηριάζουν τη σχέση και τη σεξουαλική επικοινωνία των συντρόφων οδηγώντας τους στη μεταξύ τους ψυχρότητα και απομόνωση», λέει ο Κυριάκος Κουρούσιας.